Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi

 

Tµi liÖu tham kh¶o

TriÖu Quang Phôc giµnh l¹i ®éc lËp d©n téc

   Sau khi Lý Nam §Õ mÊt, lùc l­îng kh¸ng chiÕn cßn l¹i chia lµm hai c¸nh:

   Mét c¸nh theo Lý Thiªn B¶o, anh ruét Lý BÝ, trong ®ã cã Lý ThiÖu Long (Lý PhËt Tö?) rót vµo miÒn trung.

   Theo TrÇn Th­, Lý Thiªn B¶o, Lý ThiÖu Long ®· tËp hîp ®­îc hai v¹n qu©n, tiÕn ®¸nh §øc Ch©u (Hµ TÜnh, giÕt chÕt thø sö TrÇn V¨n Giíi. Hai «ng l¹i kÐo qu©n ra v©y ¸i Ch©u nh­ng bÞ TrÇn B¸ Tiªn ®em qu©n vµo ®¸nh b¹i. Lý Thiªn B¶o ph¶i lïi lªn vïng th­îng du ch©u ¸i (Thanh Hãa gi¸p Lµo), ë ®éng §µ N½ng, x­ng lµ §µo Lang V­¬ng.

   Mét c¸nh qu©n kh¸c, víi sè l­îng h¬n mét v¹n, do vÞ t­íng trÎ TriÖu Quang Phôc cÇm ®Çu, lui vÒ dùng c¨n cø míi ë D¹ Tr¹ch (1).

   D¹ Tr¹ch (b·i Mµn Trß, Kho¸i Ch©u, H­ng Yªn) lµ mét vïng ®Çm lÇy ven s«ng Hång, réng mªnh m«ng, lau sËy um tïm. ë gi÷a lµ mét b·i phï sa réng, cã thÓ lµm ¨n sinh sèng ®­îc. §­êng vµo b·i rÊt kÝn ®¸o, khã kh¨n. ChØ cã dïng thuyÒn ®éc méc nhÑ l­ít trªn cá n­íc, theo mÊy bän l¹ch nhá th× míi tíi ®­îc... Theo sö cò, TriÖu Quang Phôc ®ãng qu©n ë b·i ®Êt næi Êy. Ngµy ngµy, qu©n sÜ thay phiªn nhau võa luyÖn tËp, võa ph¸t bê, cuèc ruéng, trång lóa, trång khoai ®Ó tù tóc binh l­¬ng; ban ngµy t¾t hÕt khãi löa, im h¬i lÆng tiÕng nh­ kh«ng cã ng­êi, ®Õn ®ªm nghÜa qu©n míi kÐo thuyÒn ra ®¸nh óp c¸c tr¹i giÆc, c­íp ®­îc nhiÒu l­¬ng thùc, "lµm kÕ tr× cöu" (C­¬ng môc). Ng­êi trong n­íc gäi  TriÖu Quang Phôc, lµ D¹ Tr¹ch V­¬ng (vua §Çm §ªm). Nghe tin Lý Nam §Õ mÊt (548), «ng x­ng lµ TriÖu ViÖt V­¬ng.

   Vïng ®ång b»ng nµy tuy kh«ng cã thÕ ®Êt hiÓm nh­ miÒn ®åi nói nh­ng cã nhiÒu s«ng l¹ch chia c¾t, nhiÒu ®Çm hå lÇy léi, kh«ng lîi cho viÖc hµnh binh cña nh÷ng ®¹o qu©n lín. §Þa thÕ nh­ vËy buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n, chia qu©n ®¸nh nhá, lµm mÊt së tr­êng cña chóng, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho ta tiªu diÖt gän tõng bé phËn nhá, tiªu hao sinh lùc ®Þch. §ång b»ng cßn lµ n¬i ®«ng d©n c­, n¬i cã nhiÒu søc ng­êi, søc cña, cung cÊp cho cuéc chiÕn ®Êu l©u dµi cña qu©n ta.

   Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta, tõ Lý Nam §Õ qua TriÖu ViÖt V­¬ng ®· cã sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc, thay ®æi ®Þa bµn vµ c¸ch ®¸nh. LËp c¨n cø kh¸ng chiÕn ë ®ång b»ng, ®ã lµ kÕ s¸ch dông binh hÕt søc m­u l­îc vµ s¸ng suèt cña TriÖu Quang Phôc. §­a qu©n xuèng ®ång b»ng, TriÖu Quang Phôc kh«ng ¸p dông ph­¬ng thøc t¸c chiÕn phßng ngù, cè thñ hay tËp trung lùc l­îng quyÕt chiÕn víi ®Þch. KÕ s¸ch cña «ng nãi theo ng«n ng÷ qu©n sù hiÖn ®¹i, lµ ®¸nh l©u dµi ®¸nh tiªu hao, ®¸nh kú lËp lµm ph­¬ng thøc t¸c chiÕn chñ yÕu.

   Nhê sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc s¸ng suèt ®ã mµ côc diÖn chiÕn tranh thay ®æi ngµy cµng cã lîi cho ta, bÊt lîi cho ®Þch. Qu©n L­¬ng cè søc ®¸nh vµo vïng D¹ Tr¹ch, nh»m ph¸ vì ®Çu n·o kh¸ng chiÕn cña ta, nh­ng ©m m­u ®ã kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Qu©n ta gi÷ v÷ng c¨n cø D¹ Tr¹ch, liªn tôc tËp kÝch c¸c doanh tr¹i vµ c¸c cuéc hµnh binh cña ®Þch. Qua gÇn 4 n¨m chiÕn tranh (547-550), ta cµng ®¸nh cµng m¹nh, ®Þch cµng ®¸nh cµng suy yÕu.

   Viªn t­íng giái cña ®Þch lµ TrÇn B¸ Tiªn ®· trë vÒ Ch©u Qu¶ng tõ n¨m 547, lµm th¸i thó Cao Yªn. N¨m 548, bªn triÒu L­¬ng x¶y ra lo¹n HÇu C¶nh (548-552). Viªn hµng t­íng nµy ®· c­íp kinh s­, sè ®«ng quý téc nhµ L­¬ng bÞ giÕt chÕt, bän c­êng hµo ®Þa ph­¬ng næi dËy kh¾p n¬i. ë phÝa b¾c, triÒu T©y Ngôy, tõ l­u vùc s«ng VÞ, tæ chøc mét lo¹t c¸c cuéc tiÕn c«ng ®Õ chÕ cña L­¬ng, n¨m 553 chiÕm Tø Xuyªn, c¾t ®øt quan hÖ gi÷a Nam Kinh vµ Trung ¸, chiÕm Tr­¬ng D­¬ng (Hå B¾c), x©m nhËp tíi Giang L¨ng trung l­u Tr­êng Giang, lËp nªn triÒu HËu L­¬ng bï nh×n (bÞ xãa n¨m 587). Quan t­íng c¸c ch©u - trong ®ã cã TrÇn B¸ Tiªn - kÐo qu©n ®æ vÒ kinh s­ víi danh nghÜa "cøu viÖn kinh s­" dÑp lo¹n HÇu C¶nh, råi néi chiÕn liªn miªn. Cuèi cïng, TrÇn B¸ Tiªn, tõ chøc th¸i thó, råi thø sö Giao Ch©u (n¨m 550), phong khèng trªn ®­êng ®i tõ Giang T©y vÒ Nam Kinh, thø sö Giang Ch©u (551), sau lµm thõa t­íng råi n¨m 557 c­íp ng«i nhµ L­¬ng.

   Chíp thêi c¬ ®ã, TriÖu Quang Phôc, tõ c¨n cø D¹ Tr¹ch, ®· tung qu©n ra, më mét lo¹t cuéc tÊn c«ng lín vµo qu©n giÆc, chiÕm l¹i ch©u thµnh Long Biªn, ®uæi giÆc ngo¹i x©m, giµnh l¹i quyÒn tù chñ trªn toµn ®Êt n­íc.

triÖu viÖt v­¬ng vµ hËu lý nam ®Õ

   B¹o lo¹n qu©n sù vµ néi chiÕn ë Nam Kinh ®· ®­a TrÇn B¸ Tiªn lªn ng«i hoµng ®Õ ë c¸i triÒu ®×nh Trung Quèc t¹i Giang Nam. Trªn danh nghÜa, nhµ TrÇn vÉn coi miÒn ®Êt n­íc ta lµ c¸c ch©u quËn lÖ thuéc, trªn thùc tÕ quyÒn hµnh ë ®©y ®· thuéc vÒ nh÷ng ®¹i biÓu cña tÇng líp hµo tr­ëng b¶n ®Þa. Tuy vËy, còng lµ vÒ danh nghÜa, hä vÉn ph¶i chÞu mét sù thÇn phôc nµo ®ã ®èi víi triÒu ®×nh Nam Kinh.

   NÒn ®éc lËp cña d©n téc ta ë thÕ kû thø 6 cßn non trÎ, cßn ch­a v÷ng ch¾c. KÕ thõa tõ nh÷ng tµn d­ cña chÕ ®é thñ lÜnh bé l¹c, tr¶i n¨m s¸u tr¨m n¨m bÞ ®Õ chÕ Trung Quèc "rµng buéc", ®· h×nh thµnh nh÷ng thÕ lùc c¸t cø ë c¸c ®Þa ph­¬ng, cã khuynh h­íng xung ®ét, lÊn chiÕm nhau. ý thøc ®éc lËp tuy ®· m¹nh, nh­ng thùc lùc ®Ó cñng cè nÒn ®éc lËp d©n téc - khèi liªn kÕt, ®oµn kÕt trong néi bé d©n téc - ch­a ®ñ v÷ng.

   Khi tr­íc, Lý Thiªn B¶o ®em téc thuéc vµ d­ chóng ch¹y lªn ®éng D· N¨ng, chiÕm gi÷ vïng biªn giíi ViÖt - Lµo trªn th­îng du Thanh Hãa, tù x­ng lµ §µo Lang V­¬ng. N¨m 555, Lý Thiªn B¶o qua ®êi. Téc t­íng (cã s¸ch chÐp lµ em hä) lµ Lý PhËt Tö lªn thay.

   N¨m 557, Lý PhËt Tö t×m vÒ quª cò ë Th¸i B×nh råi l«i kÐo hä hµng, phe c¸nh vµ d­ chóng cò g©y chiÕn víi ViÖt V­¬ng TriÖu Quang Phôc. Sau mét thêi gian ®¸nh nhau, n¨m lÇn gi¸p chiÕn, bÊt ph©n th¾ng b¹i (2), hai phe TriÖu - Lý ®· t¹m thêi gi¶ng hßa vµ chia nhau ®Þa giíi ë b·i Qu©n ThÇn (vïng Th­îng C¸t, H¹ C¸t thuéc Tõ Liªm, Hµ Néi) (3), cïng kÕt mèi th«ng gia: Con trai Lý (Nh· Lang) lÊy con g¸i TriÖu (C¶o N­¬ng). Lý ®ãng ë ¤ Diªn, TriÖu ®ãng ë Long Biªn. N¨m 571, Lý PhËt Tö ®¸nh óp TriÖu ViÖt V­¬ng, ®o¹t toµn bé quyÒn hµnh vµ ®Êt ®ai.

   ¤ng còng tù x­ng lµ Nam §Õ, sö cò gäi lµ HËu Lý Nam §Õ, vµ bÒ ngoµi cã sù thÇn phôc Ýt nhiÒu ®èi víi nhµ TrÇn.

cuéc x©m l­îc cña nhµ tïy.
thÊt b¹i cña nam ®Õ lý phËt tö (602)

   Sau khi nhµ TrÇn mÊt, mét sè thø sö ®Çu hµng nhµ Tïy, mét sè kh¸c næi lªn chèng l¹i. T­íng t¸ nhµ Tïy ®­îc cö ®i võa ®¸nh dÑp, võa vç vÒ, thËt ra còng chØ lµ "thõa chÕ bæ bän cõ sóy lµm thø sö huyÖn lÖnh" (4).

   Trong con m¾t nhµ Tïy, Lý Xu©n (cã lÏ lµ mét tªn kh¸ch cña Lý PhËt Tö ch¨ng?) lµ mét "cõ sóy" ë Giao Ch©u n¨m 590. Tïy Cao Tæ nhËn r»ng ®Êt Giao Ch©u "tuy cã néi thuéc nh­ng chØ lµ ®Êt ky-mi (rµng buéc láng lÎo)" (5). Nh­ng víi thêi gian, nhµ Tïy b¾t ®Çu lÊn tíi. Tïy ®Æt phñ Tæng qu¶n ë QuÕ Ch©u (QuÕ L©m, Qu¶ng T©y) ®Ó kiÓm so¸t c¸c ch©u thuéc LÜnh Nam. N¨m 597, Linh Hå Ly lµm tæng qu¶n QuÕ Ch©u, cã quyÒn cö quan l¹i, tõ thø sö trë xuèng. Tïy th­ chÐp: "Tr­íc ®©y c¸c ch©u huyÖn c­êng ng¹nh, bän tr­ëng l¹i phÇn nhiÒu kh«ng ®i lµm quan ®­îc, ph¶i n­¬ng nhê chÝnh sù vµo phñ Tæng qu¶n, Linh Hå Ly ®Õn, khiÕn bän tr­ëng l¹i ®i ®Õn chç lµm quan" (6). §Õn ®©y, nhµ Tïy ®· kiÓm so¸t LÜnh Nam chÆt chÏ thªm mét b­íc. Lý PhËt Tö, bªn trong n­íc vÉn tù x­ng Nam §Õ nh­ng bÒ ngoµi còng ph¶i tá sù thÇn phôc phñ Tæng qu¶n QuÕ Ch©u. Linh Hå Ly ®· thay ®æi tªn gäi mét sè ch©u huyÖn thuéc ®Êt n­íc ta. Råi dÇn dµ, thõa lÖnh vua Tïy, y buéc mét sè thñ lÜnh ë LÜnh Nam ph¶i "vµo chÇu thiªn tö" nhµ Tïy. "Lý sóy" An Ch©u (sau ®æi lµ Kh©m Ch©u) lµ NÞnh M·nh Lùc "tõ ®êi TrÇn ®· c¸t cø ë Nam H¶i", ®Õn ®êi Tïy ®­îc cö lµm thø sö An Ch©u "nh­ng vÉn kiªu ng¹o, dùa thÕ hiÓm trë ch­a tõng ®Õn yÕt kiÕn Hy" (7). Nh­ng ®Õn ®êi con, lµ NÞnh Tr­êng Ch©n, tuy vÉn tËp chøc cha lµm thø sö nh­ng ®· ph¶i vµo chÇu hoµng ®Õ Trung Hoa.

   §Çu n¨m 602, ®Õn l­ît ng­êi "Lý sóy" ë Giao Ch©u lµ Lý PhËt Tö bÞ gäi vµo triÒu. Vµo chÇu, lµ mét biÓu t­îng cña sù thÇn phôc, mét hµnh ®éng ®Çu hµng. Vµ Lý PhËt Tö ®· hiªn ngang chèng l¹i lÖnh cña vua Tïy (8). Nhµ Tïy quyÕt ®Þnh cÊt qu©n sang x©m l­îc, chinh phôc n­íc ta.

   Nam §Õ Lý PhËt Tö triÓn khai bè trÝ qu©n ®éi ®Ó chèng l¹i qu©n x©m l­îc. Qu©n sÜ V¹n Xu©n ®­îc chia ra ®ãng gi÷ ë ba tßa thµnh, h×nh thµnh ba côm phßng ngù ë ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång:

   - Lý §¹i QuyÒn (con ng­êi anh PhËt Tö) ®em ®¹i qu©n trÊn gi÷ thµnh Long Biªn (B¾c Ninh).

   - BiÖt t­íng Lý Phæ §Ønh chØ huy qu©n gi÷ thµnh ¤ Diªn (H¹ Mç, §an Ph­îng, Hµ T©y).

   - Lý PhËt Tö th©n thèng suÊt ®¹i qu©n tæ chøc phßng ngù t¹i "thµnh cò  cña ViÖt V­¬ng", tøc thµnh Cæ Loa.

   Th¸ng Giªng n¨m 603, vua Tïy phong L­u Ph­¬ng lµm Giao Ch©u ®¹o hµnh qu©n tæng qu¶n, KÝnh §øc L­îng lµm tr­ëng sö, thèng suÊt 27 qu©n doanh (kho¶ng trªn 10 v¹n qu©n), më cuéc tiÕn c«ng x©m l­îc V¹n Xu©n mµ chóng coi lµ ®i ®¸nh dÑp viÖc "lµm ph¶n" cña Lý PhËt Tö.

   Qu©n Tïy do ®­êng V©n Nam kÐo xuèng. §Õn Do·n Ch©u (huyÖn Qu¶ng Th«ng, V©n Nam) th× KÝnh §øc L­îng ng· bÖnh kh«ng ®i ®­îc n÷a.

  Tíi nói §« Lung (tøc Tô Long, x­a thuéc Hµ Tuyªn, thùc d©n Ph¸p c¾t nh­îng cho M·n Thanh, nay lµ ®Êt Khai Hãa, tØnh V©n Nam), qu©n Tïy vÊp ph¶i trËn ®Þa mai phôc cña 2.000 qu©n ta. Cuéc chiÕn x¶y ra ¸c liÖt, song kÎ ®Þch ®«ng qu©n, tiÕn nhanh, ®¸nh gÊp nªn qu©n ta ®· thÊt b¹i. L­u Ph­¬ng nhanh chãng thóc qu©n tiÕn v©y ®« thµnh Cæ Loa, líp trong, líp ngoµi trïng ®iÖp. KÕt hîp dïng binh uy hiÕp vµ dïng thñ ®o¹n dô dç, ®e däa, mua chuéc, L­u Ph­¬ng ®· buéc Lý PhËt Tö ®Çu hµng. Lý PhËt Tö bÞ b¾t ®em vÒ Tr­êng An. Nh÷ng t­íng lÜnh kiÖt hiÖt kh¸c cña Lý PhËt Tö tiÕp tôc cù ®Þch ë c¸c n¬i, nh­ng tr­íc sau bÞ L­u Ph­¬ng giÕt h¹i c¶ (9). Sau cuéc tµn s¸t d· man ë Ch©u Giao, L­u Ph­¬ng cßn më réng chiÕn tranh bµnh tr­íng xuèng ph­¬ng Nam, ®¸nh Cham-pa n¨m 605, c­íp vµng b¹c ch©u b¸u vµ lËp 3 ch©u míi ë phÝa nam Hoµnh S¬n.

   §Êt n­íc  ta r¬i vµo ¸ch thèng trÞ cña nhµ Tïy. N­íc V¹n Xu©n võa tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh x©m l­îc cña nhµ L­¬ng l¹i diÔn ra cuéc néi chiÕn kÐo dµi gi÷a c¸c thÕ lùc trong n­íc. T×nh tr¹ng ®ã lµm cho thÕ n­íc suy yÕu. Nam §Õ Lý PhËt Tö l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn ch­a cã ®ñ uy tÝn ®Ó tËp hîp lùc l­îng, kh«ng ph¸t huy ®­îc søc m¹nh cña c¶ d©n téc ®Ó chèng x©m l­îc.

   §Õ chÕ Tïy ®· kiÓm so¸t ®­îc toµn Trung Quèc, trong cuéc chiÕn nµy, nhµ Tïy ®· huy ®éng mét lùc l­îng chinh phôc rÊt lín. L­u Ph­¬ng lµ mét viªn t­íng cã nhiÒu m­u l­îc, quû quyÖt. Qu©n Tïy kÐo binh å ¹t ®¸nh th¼ng vµo quèc ®« Cæ Loa. Lý PhËt Tö ¸p dông chiÕn l­îc phßng ngù, tËp trung qu©n chèng gi÷ ë ba thµnh lòy lín. Qu©n sè ch­a nhiÒu, lùc l­îng míi dùng, søc cè kÕt d©n téc ch­a cao. KÎ thï cã ®iÒu kiÖn nhanh chãng tiÕn vµo trung t©m n­íc ta vµ tËp trung lùc l­îng lín ®¸nh m¹nh vµo c¨n cø cè thñ cña Lý PhËt Tö. Khi kinh thµnh vµ nh÷ng vÞ trÝ phßng thñ lín bÞ lät vµo tay giÆc th× nh÷ng lùc l­îng kh¸ng chiÕn ®Þa ph­¬ng còng nhanh chãng bÞ qu©n x©m l­îc Tïy ®µn ¸p.

   §ã lµ lý do thÊt b¹i cña Nam §Õ Lý PhËt Tö trong cuéc chiÕn tranh chèng x©m l­îc cña nhµ Tïy.


Chó thÝch

   (1) Sö s¸ch Trung Hoa kh«ng hÒ chÐp vÒ TriÖu Quang Phôc. S¸ch x­a nhÊt chÐp vÒ TriÖu Quang Phôc lµ ViÖt ®iÖn u linh (1329) dÉn l¹i Sö ký cña §ç ThiÖn (®· thÊt l¹c): "TriÖu Quang Phôc, ng­êi huyÖn Chu Diªn, gióp vua Lý BÝ, lµm t¶ t­íng qu©n. ë Chu Diªn cã mét c¸i ®Çm to, réng vµ s©u kh«ng ­íc l­îng ®­îc. Khi vua Lý BÝ mÊt, Quang Phôc thu c¸c binh sÜ ®­îc vµi v¹n ng­êi, «ng ®øng lªn chØ huy vµo Èn ë trong ®Çm, ®ªm ra ®¸nh ph¸ tr¹i ®Þch, ngµy l¹i rót vÒ mai phôc. TrÇn B¸ Tiªn cè søc ®¸nh, kh«ng thÓ ®­îc. T­íng sÜ t«n Quang Phôc lµm D¹ Tr¹ch V­¬ng...

   "§¹i ViÖt sö ký toµn th­ (ngo¹i kû q.VI) nãi sö cò kh«ng chÐp TriÖu ViÖt V­¬ng vµ §µo Lang V­¬ng, nay nhÆt trong d· sö vµ s¸ch kh¸c b¾t ®Çu chÐp vÞ hiÖu ViÖt V­¬ng vµ phô chÐp §µo Lang V­¬ng ®Ó bæ sung. Theo s¸ch nµy "TriÖu Quang Phôc lµ con TriÖu Tóc, ng­êi huyÖn Chu Diªn, uy hïng, søc m¹nh, theo Nam §Õ ®i ®¸nh dÑp cã c«ng, lµm t¶ t­íng qu©n. Khi Lý Nam §Õ mÊt, bÌn x­ng v­¬ng...".

   (2) §iÒu ®ã chøng tá, tuy mang danh ViÖt V­¬ng, TriÖu Quang Phôc trªn thùc tÕ, kh«ng kiÓm so¸t trùc tiÕp ®­îc c¶ ®Êt n­íc ta khi Êy, ®Ó huy ®éng mét lùc l­îng lín ®Ì bÑp cuéc khëi lo¹n cña Lý PhËt Tö. Trªn thùc tÕ, «ng vÉn chØ lµ mét thñ lÜnh ®Þa ph­¬ng nh­ hµng tr¨m ng­êi kh¸c, vµ d­íi tay «ng, chØ cã nh÷ng lùc l­îng cña hä hµng, xãm lµng vµ vïng «ng trùc tiÕp cai trÞ (Chu Diªn, gi¸p giíi Th¸i B×nh quª hä Lý).

   (3) §Êy kh«ng ph¶i lµ ®Þa giíi gi÷a hai "n­íc" vµ lµ kÕt qu¶ cña sù chia ®«i n­íc nh­ c¸c sö s¸ch cò ghi chÐp. Thùc chÊt ®Êy chØ lµ sù ph©n chia l¹i ®Þa giíi gi÷a Th¸i B×nh quª Lý vµ Chu Diªn quª TriÖu, víi mét sù nh­îng bé cña TriÖu. §Êt ¤ Diªn (x· H¹ Mç, phÝa trªn Th­îng C¸t) vèn lµ mét phÇn ®Êt Chu Diªn thuë tr­íc, nay thuéc ®Êt hä Lý. ë ®ã, nay cßn di tÝch thµnh cæ vµ ®Òn thê B¸t Lang, tøc Nh· Lang, con trai Lý PhËt Tö, con rÓ TriÖu Quang Phôc.

   (4) Tïy th­, q.57

   (5) Theo truyÖn Ph¸p s­ §µm Thiªn dÉn trong s¸ch ThiÒn uyÓn tËp anh ng÷ lôc.

   (6) Tïy th­, q.56.

   (7) Tïy th­, q.56.

   (8) Tïy th­, Linh Hå Ly truyÖn (q.56) chÐp:

   "Linh Hå Ly phông chiÕu sai cõ sóy Giao Ch©u lµ Lý PhËt Tö vµo triÒu, PhËt Tö muèn lµm lo¹n, xin ®Õn th¸ng träng ®«ng (gi÷a ®«ng) sÏ lªn ®­êng. B¶n ý cña Linh Hå Ly còng chØ muèn rµng buéc PhËt Tö nªn y lêi xin cña PhËt Tö. Cã ng­êi ®Õn cöa khuyÕt, kiÖn Hy ¨n hèi lé cña PhËt Tö. Vua nghe nãi, cã ý ngê. §Õn khi PhËt Tö lµm ph¶n, hái ®Õn n¬i, vua giËn l¾m, tin ngay viÖc trªn, sai sø gi¶ trãi Hy ®em vÒ triÒu".

   §o¹n ghi trªn chøng tá tr­íc n¨m 602, Lý PhËt Tö ®· cã uy thÕ lín ë Giao Ch©u. Tïy gäi lµ "cõ sóy". Nhµ Tïy th­êng bæ "cõ sóy" lµm thø sö, vËy h¼n Lý PhËt Tö còng ®­îc c«ng nhËn lµm thø sö ch©u Giao. Lý PhËt Tö ph¶i cã quyÒn hµnh ë Giao Ch©u nh­ hä NÞnh ë Kh©m Ch©u th× vua Tïy míi ph¶i vêi vµo chÇu, nÕu chØ lµ mét l·nh tô nghÜa qu©n míi næi dËy n¨m 602 th× kh«ng cã chuyÖn vêi vµo chÇu mµ chØ cã ®µn ¸p. BÒ ngoµi thÇn phôc TrÇn råi Tïy, nhËn chøc "thø sö" cña chóng nh­ng bªn trong, PhËt Tö vÉn x­ng ®Õ, cai trÞ thùc sù ®Êt n­íc V¹n Xu©n...

   (9) Tïy th­, q.53.


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang