Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi

 

LÞch sö ViÖt Nam

N­íc ViÖt d­íi thêi Lý

Kinh tÕ §¹i ViÖt thêi Lý

N«ng nghiÖp

A- C¸c h×nh th¸i së h÷u ruéng ®Êt

   Ruéng quèc khè vµ ®ån ®iÒn. Sö cò cña ta hÇu nh­ kh«ng ghi thuËt ng÷ quèc khè, nh­ng trong s¸ch An Nam chÝ nguyªn (phÇn cèng phó) cã viÕt thêi Lý - TrÇn cã hai thø c«ng ®iÒn, "cã quèc khè ®iÒn vµ th¸c ®ao ®iÒn".

   Theo nghÜa ®en quèc khè ®iÒn lµ ruéng cña nhµ n­íc mµ hoa lîi thu ho¹ch ®­îc dù tr÷ trong kho cña triÒu ®×nh ®Ó dïng riªng cho nhµ vua vµ hoµng cung. MÆc dï chÝnh sö cña ta kh«ng nh¾c ®Õn, nh­ng theo chóng t«i th× cã mét lo¹i ruéng ®Êt nh­ thÕ ë vµo thêi Lý - TrÇn nh­ s¸ch trªn chÐp. Sö ta cã ghi n¨m 1150 "th¸ng 9 (©m lÞch nµy (§ç) Anh Vò lµm C¶o ®iÒn nhi. C¶o ®iÒn nhi hay c¶o ®iÒn hoµnh chÝnh lµ nh÷ng téi nh©n cµy ruéng nhµ n­íc ë C¶o X· (NhËt T¶o thuéc ngo¹i thµnh Hµ Néi ngµy nay).

   Ruéng tÞch ®iÒn. Theo sö cò th× vµo thêi Lª Hoµn ®· cã tÞch ®iÒn. Sang thêi lý, tÞch ®iÒn vÉn ®­îc duy tr× kÕ thõa. H×nh thøc cµy ruéng tÞch ®iÒn lµ nghi lÔ chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c triÒu ®¹i cæ x­a Trung Quèc, nh­ng phï hîp víi mét n­íc n«ng nghiÖp vµ ph¶n ¸nh t­ t­ëng träng n«ng. Nghi thøc cµy ruéng tÞch ®iÒn lµ ho¹t ®éng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

   N¨m 1038, "Mïa xu©n, vua (Th¸i T«ng) ngù ra Bè H¶i KhÈu cµy ruéng tÞch ®iÒn, sai h÷u ti dän cá ®¾p ®µn. Vua th©n tÕ thÇn n«ng, tÕ xong tù cÇm cµy. C¸c quan t¶ h÷u cã ng­êi can r»ng "§ã lµ c«ng viÖc cña n«ng phu, bÖ h¹ viÖc g× lµm thÕ". Vua nãi "TrÉm kh«ng tù m×nh cµy cÊy th× lÊy g× lµm x«i cóng, lÊy g× cho thiªn h¹ noi theo". Nãi xong, cµy ba lÇn råi th«i (§¹i ViÖt sö ký toµn th­).

   Ruéng c«ng lµng x·. Kh«ng cã mét sö liÖu nµo trùc tiÕp nãi vÒ sù tån t¹i cña ruéng c«ng lµng x· trong thêi Lý. Nh÷ng t­ liÖu vÒ kiÓm kª d©n ®inh vµ chÝnh s¸ch "ngô binh ­ n«ng" ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp sù hiÖn diÖn cña bé phËn ruéng ®Êt nµy.

   Ruéng th¸c ®ao vµ Êp thang méc. Thêi Lý cã mét lo¹i ruéng ban th­ëng cho ®¹i thÇn gäi lµ ruéng th¸c ®ao. Tµi liÖu ghi vÒ th¸c ®ao ®iÒn sím nhÊt lµ ViÖt ®iÖn u linh (®Çu thÕ kû 14) ®­îc §¹i ViÖt sö ký toµn th­ chÐp l¹i: "Trong kho¶ng niªn hiÖu Thiªn C¶m Th¸nh Vò (1014 - 1046), theo Th¸nh T«n ®i ®¸nh ë miÒn nam, lµm tiªn phong, ph¸ tan qu©n giÆc, ®¸nh tiÕng rung ®éng n­íc Phiªn. Khi th¾ng trËn trë vÒ ®Þnh c«ng, Phông HiÓu nãi "ThÇn kh«ng muèn th­ëng t­íc, xin cho ®øng trªn nói B¨ng S¬n nÐm ®ao löa ®i xa, ®ao r¬i xuèng chç nµo trong ®Êt c«ng (nguyªn v¨n lµ quan ®Þa) th× xin ban cho lµm s¶n nghiÖp. Vua nghe theo. Phông HiÓu lªn nói, nÐm ®ao xa ®Õn h¬n m­êi dÆm, ®ao r¬i xuèng h­¬ng §a Mi. Vua bÌn lÊy ruéng Êy ban cho, tha thãc thuÕ cho ruéng nÐm ®ao Êy. V× vËy ng­êi ch©u ¸i gäi (ruéng) th­ëng c«ng lµ (ruéng) nÐm ®ao" (§¹i ViÖt sö ký toµn th­). Ghi chÐp cã tÝnh chÊt huyÒn tho¹i vÒ møc nÐm ®ao xa ®Õn h¬n 10 dÆm lµ khã tin, nh­ng tªn gäi "th¸c ®ao" th× vÉn cßn tån t¹i t¹i quª h­¬ng Lª Phông HiÓu.

   VÊn ®Ò ban cÊp hé n«ng d©n. H×nh thøc vµ chÕ ®é phong hé cho c¸c quan l¹i cao cÊp ®­îc thùc hiÖn ë thêi Lý. ChÝnh sö kh«ng ghi cô thÓ, nh­ng mét sè v¨n bia ®­¬ng thêi cßn l¹i cho biÕt vµo thêi Êy cã h×nh thøc ban cÊp thùc Êp vµ thËt phong. Ch¼ng h¹n tri ch©u Hµ T«ng H­ng cã thùc Êp 3.900 hé vµ thËt phong 900 hé, hoÆc nh­ Lý BÊt NhiÔm t­íc hÇu, cã thùc Êp 7.500 hé vµ thËt phong 1.500 hé.

   H×nh thøc ban cÊp thùc Êp vµ thËt phong lµ ®Æc tr­ng cña thêi Lý. Sang thêi TrÇn th× kiÓu ban cÊp nµy kh«ng cßn n÷a.

   Thùc chÊt cña nã lµ g×? Tr­íc hÕt ®ã lµ h×nh thøc ®¸nh gi¸ c«ng lao vµ ®ãng gãp cña ng­êi ®­îc ban cÊp ®èi víi nhµ Lý. Chøc, hµm, t­íc cµng cao th× sè l­îng ban cÊp cµng nhiÒu. Lý Th­êng KiÖt vµ sau «ng lµ §ç Anh Vò cã chøc hµm gÇn gièng nhau vµ ®Òu ®­îc ban t­íc lµ ViÖt Quèc c«ng th× sè l­îng thùc Êp vµ thËt phong tÝnh theo hé nh­ nhau: thùc Êp mét v¹n hé, thËt phong bèn ngh×n hé.

   - Ruéng ®Êt nhµ chïa. Vµo thêi Lý ruéng chïa chiÕm mét bé phËn kh¸ lín. Sö gia Lª V¨n H­u nhËn xÐt vÒ PhËt gi¸o thêi Lý "Lý Th¸i Tæ lªn ng«i míi ®­îc hai n¨m, miÕu ch­a dùng, ®µn x· t¾c ch­a lËp mµ tr­íc ®ã ®· dùng chïa ë phñ Thiªn §øc, l¹i trïng tu chïa qu¸n ë c¸c bé vµ ®é lµm t¨ng cho hµng ngh×n ng­êi ë kinh s­... d©n chóng qu¸ nöa lµm s­ s·i, trong n­íc chç nµo còng chïa chiÒn, nguån gèc h¸ ch¼ng ph¶i tõ ®Êy" (§¹i ViÖt sö ký toµn th­). N¨m 1086 nhµ Lý ph©n biÖt chïa lµm ba lo¹i lµ: ®¹i danh lam, trung danh lam vµ tiÓu danh lam. C¸ch ph©n biÖt trªn còng ph¶n ¸nh sù kh¸c nhau vÒ kinh tÕ cña chïa chiÒn thêi Êy.

   - Ruéng ®Êt thuéc së h÷u t­ nh©n. Vµo thêi Lý chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt t­ nh©n ®· phæ biÕn, vµ ph¸t triÓn. HiÖn t­îng mua b¸n, kiÖn tông vµ cóng tÆng ruéng ®Êt ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu n¬i vµ nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu ®iÒu luËt c«ng nhËn quyÒn t­ h÷u nµy.

Kinh tÕ n«ng nghiÖp

   Ngay trong c¸c triÒu vua ®Çu cña nhµ Lý, sö ®· chÐp c¸c thiªn tai: 1027, h¹n: 1037, lôt to; 1043, ®ãi lín: 1050, th¸ng s¸u lôt lín; 1053, tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 8, lôt lín; 1070, h¹n; 1071, tõ mïa xu©n ®Õn mïa h¹ kh«ng m­a; 1079, m­a ®¸; 1095, ®¹i h¹n; 1108, mïa h¹ kh«ng m­a; 1117, kh«ng m­a; 1120, lôt ®Õn tËn cöa §¹i H­ng; 1121, hoµng trïng; 1124, h¹n, cÇu m­a; 1126, h¹n tõ th¸ng 6, sang th¸ng 7 cµng h¹n nÆng, sau l¹i m­a dÇm ph¶i cÇu t¹nh... (ë ®©y chØ ghi c¸c thiªn tai trong c¸c triÒu Th¸i Tæ, Th¸i T«ng, Th¸nh T«ng, Nh©n T«ng).

   Tr­íc nh÷ng thiªn tai ®ã, nhµ vua th­êng hay tù th©n cÇu ®¶o. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã vÉn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n. Nhµ n­íc ®· chó träng ®Õn viÖc b¶o vÖ søc s¶n xuÊt. Khi Lý C«ng UÈn míi lªn ng«i n¨m 1010, ®· xuèng chiÕu b¾t tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®µo vong ph¶i trë vÒ b¶n qu¸n, nh­ vËy cèt lµ ®Ó sè l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp ®­îc b¶o ®¶m.

   ChÝnh s¸ch "ngô binh ­ n«ng" còng cã t¸c dông ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, søc lao ®éng kh«ng bÞ thiÕu.

   Nhµ Lý ®· cã luËt lÖnh ®Ó b¶o vÖ tr©u bß. Trém tr©u hay giÕt tr©u bÞ téi nÆng.

   Nhµ n­íc còng chó träng ®Õn ®ª ®iÒu trÞ thñy, ®Æc biÖt ë vïng ch©u thæ s«ng Hång. Mïa thu n¨m 1077, triÒu ®×nh ra lÖnh ®¾p ®ª ë s«ng Nh­ NguyÖt. N¨m 1103 "Vua xuèng chiÕu cho trong ngoµi kinh thµnh ®Òu ®¾p ®ª" (§¹i ViÖt sö ký toµn th­).

   Tuy nhiªn, c«ng t¸c ®¾p ®ª phßng lôt vµ ng¨n mÆn cßn mang tÝnh "vïng" - ®Þa ph­¬ng. T¸c dông cña c¸c con ®ª cßn h¹n chÕ. Ph¶i ®Õn thêi TrÇn, c«ng viÖc ®¾p ®ª trÞ thñy míi cã tæ chøc trªn ph¹m vi toµn quèc.

   Nh÷ng thµnh tùu trong c¸c chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp nhµ Lý vÒ trÞ thñy vµ thñy lîi, vÒ b¶o vÖ con ng­êi - søc lao ®éng, vµ b¶o vÖ sè l­îng tr©u bß - søc kÐo n«ng nghiÖp ®Ó thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc cña Nhµ n­íc thêi Lý trong thÕ kû 11 - 12. Nhê ®ã mµ trong hai thÕ kû nµy x· héi §¹i ViÖt cã thÓ ®øng kh¸ v÷ng ch¾c, ®êi sèng cña c­ d©n t­¬ng ®èi æn ®Þnh, lµ c¬ së vËt chÊt cho nh÷ng th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Tèng, b¶o vÖ Tæ quèc. Theo Sö biªn niªn cña ta cßn ghi l¹i th× nhiÒu n¨m mïa mµng béi thu nh­ n¨m 1016 triÒu Lý Th¸i Tæ; n¨m 1039, 1044 triÒu Lý Th¸i T«ng; c¸c n¨m 1079, 1092, 1111, 1120, 1123 triÒu Lý ThÇn T«ng; n¨m 1131 triÒu Lý Nh©n T«ng; n¨m 1139, 1140 triÒu Lý Anh T«ng... cã n¨m ®­îc mïa lín, nhµ vua l¹i tiÕp xuèng chiÕu tha thuÕ cho thiªn h¹.

Thñ c«ng nghiÖp

   Thñ c«ng nghiÖp thêi Lý cã hai bé phËn, cña t­ nh©n vµ cña nhµ n­íc. Lùc l­îng lao ®éng trong thñ c«ng c«ng nghiÖp nhµ n­íc lµ thî b¸ch t¸c. S¶n phÈm lµm ra lµ cña nhµ vua vµ hoµng cung. Hä lµm c¸c viÖc nh­ ®óc tiÒn, chÕ t¹o binh khÝ, chiÕn thuyÒn vµ c¸c ®å dïng nh­ t¬ lôa vµ phÈm phôc cña triÒu ®×nh, v.v. Thî b¸ch t¸c cã nguån gèc tõ c¸c chiÕn tï, nhiÒu nhÊt lµ ng­êi Chiªm thµnh, c¸c téi nh©n, nh÷ng thî thñ c«ng bÞ tr­ng tËp lµm trong c¸c quan x­ëng. Nhµ n­íc cã kho riªng ch¼ng h¹n nh­ quyÕn khè ty lµ ty coi kho t¬ lôa cña triÒu ®×nh. S¶n phÈm cña hä kh¸ tinh x¶o ®­îc thùc hiÖn víi kü thuËt cao, nh­ng chñ yÕu kh«ng ph¶i ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr­êng. Cã thÓ cho r»ng nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc vµ ®iªu kh¾c thêi Lý do triÒu ®×nh tæ chøc x©y dùng cã kiÓu d¸ng gÇn gièng nhau vÒ quy m« vµ phong c¸ch lµ do c¸c nghÖ nh©n - thî b¸ch t¸c lµm ra. N¨m 1145, nhµ vua "cÊm c¸c thî b¸ch t¸c kh«ng ®­îc lµm ®å dïng theo kiÓu cña nhµ n­íc tù tiÖn b¸n cho d©n gian". (§¹i ViÖt sö ký toµn th­).

   Cßn thñ c«ng nghiÖp t­ nh©n th× rÊt phæ biÕn. S¶n phÈm cña hä lµm ra lµ ®Ó tù tóc hay trao ®æi trªn thÞ tr­êng. Thêi bÊy giê ®· xuÊt hiÖn hiÖn t­îng thuª m­ín nh©n c«ng. Trong nh÷ng n¨m Nhµ n­íc thùc hiÖn nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng (nh­ 1010, 1031) ®Òu cã thuª thî lµm. Nh­ng nh×n chung, s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp thêi Lý (còng nh­ c¸c thêi ®¹i sau) lµ bé phËn kÕt hîp víi n«ng nghiÖp, ®­îc tiÕn hµnh trong hé gia ®×nh võa tù tóc tù cÊp hoÆc trao ®æi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt tiÓu n«ng.

   DÖt: N¨m 1013, võa lªn ng«i ®­îc ba n¨m, Lý Th¸i Tæ ®Æt thuÕ khãa trong c¶ n­íc, trong ®ã cã thuÕ b·i d©u, mét nguån thu nhËp quan träng cña triÒu ®×nh. Nh­ vËy nghÒ dÖt t¬ lôa ®· phæ biÕn, trång d©u nu«i t»m ®· chiÕm mét diÖn tÝch ruéng ®Êt kh¸ lín. Nghi Tµm chÝnh lµ tªn cña lµng ®· mang nghÜa sù phån thÞnh cña nghÒ nu«i t»m dÖt lôa. Theo thÇn tÝch ®Þa ph­¬ng th× c«ng chóa Tõ Hoa (cã tµi liÖu chÐp lµ Quúnh Hoa) lµ tæ s­ nghÒ dÖt. Tõ Hoa lµ con vua Lý Th¸i T«ng. Bµ ®· d¹y cho d©n lµng trång d©u dÖt lôa, v¶i.

   §Êt nung: G¹ch, ngãi lµm vËt liÖu x©y dùng cã sè l­îng lín. Trong nh÷ng n¨m Th¨ng Long ®ang ®­îc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh chïa chiÒn, b¶o th¸p, cung ®iÖn ®ßi hái nguån vËt liÖu nµy kh¸ nhiÒu.

  §å §µn: Cã lo¹i ®å ®ùng nh­ th¹p, thè, chËu, b¸t, ®Üa... §Æc biÖt gèm ®µn cã x­¬ng gèm r¾n ch¾c, nÆng, d¸ng kháe, cßn líp men dµy mÇu xanh m¸t trong bãng nh­ thñy tinh gäi lµ gèm men ngäc. Lo¹i nµy cã ®­êng nÐt hoa v¨n ®Ñp, tØ mØ, næi hoÆc ch×m pháng theo hoa v¨n trªn c¸c ®å ®¸, gç.

   Gèm ®µn hoa n©u (hoa v¨n mÇu n©u, hoÆc nÒn n©u hoa tr¾ng). Cã n­íc men trong suèt hoÆc ng¶ sang ngµ. TÊt c¶ lo¹i gèm nµy cã h×nh d¸ng mËp. §å gèm ®­îc sö dông phæ biÕn trong x©y dùng tiªu biÓu lµ hai c«ng tr×nh chïa th¸p Diªn Hùu vµ th¸p Sïng ThiÖn Diªn Linh.

   Thêi Lý còng ®· cã mét sè trung t©m s¶n xuÊt tiªu biÓu nh­ B¸t Trµng (Gia L©m, Hµ Néi) næi tiÕng xuÊt hiÖn vµo thêi nµy. NghÒ gèm B¸t Trµng lµ do d©n lµng Bå B¸t (Yªn M«, Ninh B×nh) di c­ ra lËp nghiÖp.

   Khai th¸c vµng: Qua c¸c ghi chÐp cña sö cò chøng tá lóc bÊy giê viÖc khai má vµng kh«ng Ýt. Ph­¬ng thøc khai th¸c chñ yÕu lµ ®·i vµng lé thiªn.

   NghÒ ®óc ®ång còng cã nh÷ng thµnh tùu. N¨m 1198, nhµ n­íc tæ chøc khai th¸c má ®ång ë L¹ng Ch©u (ViÖt sö l­îc). §ång ®­îc sö dông kh¸ réng r·i: §óc t­îng, chu«ng, tiÒn, vò khÝ vµ c¸c ®å dïng sinh ho¹t. Sè ®ång chi phÝ vµo c«ng viÖc nµy kh¸ lín.

Th­¬ng nghiÖp

   §ång tiÒn ®· ®­îc th«ng dông trong néi th­¬ng vµ ngo¹i th­¬ng. Kinh tÕ tiÒn tÖ ®· cã vai trß quan träng. Thêi Lý ®· thu thuÕ cÊp bæng léc b»ng tiÒn. N¨m 1013, nhµ n­íc thu thuÕ b·i d©u b»ng tiÒn vµ thãc. Cuèi n¨m 1040, nh©n lµm xong nhiÒu c«ng tr×nh PhËt gi¸o, nhµ Lý "x¸ nöa tiÒn thuÕ cho c¶ n­íc" (C­¬ng môc). Sau ®ã vµo cuèi n¨m 1044, sau cuéc chiÕn tranh víi Chiªm Thµnh nhµ Lý l¹i tiÕp tôc "x¸ nöa tiÒn thuÕ cho d©n" (C­¬ng môc).

   N¨m 1067, nhµ n­íc cÊp bæng léc cho c¸c quan ®« hé phñ mçi ng­êi, mçi n¨m 50 quan tiÒn, 100 bã lóa vµ c¸ muèi mäi thøc; cho ngôc l¹i mçi n¨m 20 quan tiÒn, 100 bã lóa ®Ó nu«i ®øc liªm). (C­¬ng môc)

   Tuy nhiªn, thêi nµy sè tiÒn do c¸c ®êi vua nhµ Lý ®óc kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu giao l­u hµng hãa. TiÒn ®ång §­êng Tèng cña Trung Quèc vµo §¹i ViÖt chiÕm mét tû lÖ lín. §iÒu nµy thÓ hiÖn quan hÖ bu«n b¸n §¹i ViÖt - Trung Hoa kh¸ ph¸t triÓn vµ cßn mét phÇn Ýt lµ do sè tiÒn cò thêi B¾c thuéc tr­íc kia cßn l¹i vÉn tiÕp tôc l­u hµnh trªn thÞ tr­êng.

   Mét ®Þa ®iÓm ngo¹i th­¬ng quan träng thêi Lý n÷a lµ c¶ng biÓn V©n §ån. S¸ch §¹i ViÖt sö ký toµn th­ ghi "Kû Tþ (§¹i §Þnh n¨m thø 10-1149), mïa xu©n th¸ng hai thuyÒn bu«n n­íc Tr¶o Oa, Lé L¹c, Xiªm La vµo H¶i §«ng xin c­ tró bu«n b¸n, bÌn cho tËp trung ë n¬i h¶i ®¶o, gäi lµ V©n §ån ®Ó mua b¸n hµng hãa quý, d©ng tiÒn, s¶n vËt ®Þa ph­¬ng". "Gi¸p Th×n (Trinh Phï) n¨m 1184, ng­êi bu«n c¸c n­íc Xiªm La vµ Tam PhËt TÒ vµo trÊn V©n §ån d©ng vËt b¸u ®Ó xin bu«n b¸n".


   - Tr¶o Oa tøc lµ §¶o Java (Indonesia).

   - Lé L¹c cã lÏ lµ mét V­¬ng quèc Lav« (ë L«pburi, Thailand).

   - Xiªm La, quèc gia ë l­u vùc s«ng Mª Nam (Thailand).

   - Tam PhËt TÒ lµ v­¬ng quèc Srivijaya ë ®¶o Sumatra.

   V©n §ån lµ vïng quÇn ®¶o ë phÝa ®«ng b¾c ®Êt n­íc cã vÞ trÝ tù nhiªn rÊt thuËn lîi cho thuyÒn bÌ qua l¹i vµ tró ®ç, l¹i n»m trªn trôc hµng h¶i Trung Quèc xuèng c¸c n­íc vïng §«ng-Nam ¸. ë ®©y cã ®¶o V©n H¶i lµ lín nhÊt. Trªn ®¶o V©n H¶i cã nói V©n cao, cã lµng V©n réng vµ ®«ng ng­êi, trung t©m cña V©n §ån x­a. Vïng biÓn DiÔn Ch©u còng lµ n¬i ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn.

   Hµng xuÊt cña ta th­êng lµ l©m thæ s¶n vµ hµng nhËp lµ c¸c s¶n phÈm nh­ giÊy bót, t¬, v¶i, gÊm vãc (c¶ gÊm Thôc). Theo Linh ngo¹i ®¹i ®¸p th× trÇm h­¬ng ë n­íc ta b¸n sang Trung Quèc ®Òu lµ trÇm h­¬ng cña Chiªm Thµnh. Cã thÓ lµ th­¬ng nh©n n­íc ta ®· bu«n trÇm h­¬ng cña Chiªm Thµnh råi ®em b¸n sang Trung Quèc. §iÒu ®ã chøng tá ViÖt Nam bÊy giê cã bu«n b¸n víi Chiªm Thµnh.

(Cßn n÷a)


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang