T liÖu tham kh¶o Kh¸ng chiÕn chèng x©m lîc Nam H¸n D¬ng §×nh NghÖ kh«i phôc quyÒn
tù chñ Nam H¸n lµ mét tiÓu triÒu ®×nh Trung Quèc c¸t cø ë Qu¶ng Ch©u. Tríc khi lËp quèc, hä Lu ®· ®¸nh b¹i ®îc c¸c tr¹i ë Giang §«ng, giÕt bän X¬ng Lç, ®æi ®Æt thø sö míi, ®em binh ®¸nh b¹i hä L, chiÕm ®îc TriÒu Ch©u, ThiÒu Ch©u, vÒ phÝa T©y hä Lu, hä Lu chiÕm ®îc Ung Qu¶ng (Nam Ninh), tranh ®Êt Dung, QuÕ víi Së v¬ng M· ¢n. Nhê khai th¸c ®îc nhiÒu ngäc trai vµ ph¸t triÓn bu«n b¸n víi miÒn néi ®Þa Trung Quèc, l¹i giao h¶o víi Nam ChiÕu ë V©n Nam, hä Lu tÝch lòy ®îc nhiÒu cña c¶i. Nam H¸n trë nªn cêng thÞnh vµ cã xu thÕ bµnh tríng. PhÝa B¾c, n¨m 928, hä Lu ®· ®¸nh b¹i ®îc cuéc tÊn c«ng cña níc Së (miÒn Hå Nam), b¶o vÖ ®îc an toµn biªn giíi phÝa B¾c. N¨m 930, Nam H¸n ph¸t qu©n x©m lîc ph¬ng Nam. CÇm ®Çu ®éi qu©n x©m lîc (kh«ng râ sè lîng) lµ hai viªn tíng Lý Thñ Dung vµ L¬ng Kh¾c Trinh theo hai ®êng thñy bé, tõ híng ®«ng b¾c tiÕn vµo níc ta. Tõ sau khi sang sø ë Qu¶ng Ch©u vÒ thay cha trÞ níc, Khóc Thõa Mü ®· thÊy thÕ lùc cña hä Lu lµ m¹nh mÏ, cã thÓ uy hiÕp níc ta. Khóc Thõa Mü cha ®ñ tù tin vµo søc m¹nh d©n téc, ®· sai sø sang n¹p cèng cho triÒu ®×nh HËu L¬ng, "xin lÜnh tiÕt viÖt", ®Þnh nhê cËy uy thÕ cña triÒu ®×nh Trêng An ®Ó chÕ ngù triÒu ®×nh Nam H¸n mµ «ng vÉn gäi lµ "ngôy ®×nh". Qua 25 n¨m kh«i phôc quyÒn tù chñ, hä Khóc vÉn cha cã ®iÒu kiÖn ®a níc ta, tõ mét miÒn ®Êt "x¬ x¸c" do n¹n B¾c thuéc kÐo dµi trë thµnh mét quèc gia ®éc lËp giµu m¹nh; quyÒn kiÓm so¸t chÝnh trÞ vµ huy ®éng lùc lîng qu©n sù trong c¶ níc cña Khóc Thõa Mü cßn nhiÒu h¹n chÕ do uy tÝn vµ tµi n¨ng cña «ng kh«ng ®ñ cao ®Ó thu phôc c¸c hµo trëng lín. §èi ®Çu víi mét lùc lîng qu©n sù lín m¹nh c¶ vÒ thñy vµ bé cña Nam H¸n, th¸ng 10 n¨m 930, ®éi qu©n míi häp cña Khóc Thõa Mü bÞ tan vì. Khóc Thõa Mü bÞ b¾t ®em vÒ Qu¶ng Ch©u. Phñ thµnh §¹i La (Hµ Néi) bÞ ®Þch chiÕm. Thõa th¾ng, ®Þch th¶ qu©n ®i cíp bãc c¸c n¬i, tiÕn vµo ch©u ¸i (Thanh Hãa), ch©u Hoan (NghÖ An), vît d¶i Hoµnh S¬n tÊn c«ng níc Ch¨m, cíp nhiÒu b¸u vËt råi rót vÒ chø kh«ng chiÕm næi ®Êt ®ai vµ chinh phôc ®îc c d©n phÝa Nam. Cuéc chiÕn tranh cña Nam H¸n, tuy râ rµng mang tÝnh chÊt x©m lîc, nhng nÆng vÒ cíp bãc h¬n lµ chinh phôc ®Êt ®ai. Qu©n Nam H¸n chØ míi ®¸nh b¹i ®îc chÝnh quyÒn hä Khóc, giµnh th¾ng lîi qu©n sù bíc ®Çu. Sau ®ã, Nam H¸n tuy cã cö Lý TiÕn sang lµm thø sö Giao Ch©u, cïng L¬ng Kh¾c Trinh gi÷ thµnh §¹i La, song chÝnh quyÒn ®Þch còng chØ chiÕm ®îc §¹i La vµ kiÓm so¸t ®îc phÇn nµo miÒn ®ång b»ng s«ng Hång chø kh«ng thiÕt lËp næi mét chÝnh quyÒn ®« hé bao trïm lªn c¶ níc ta nh buæi ®Çu thêi thuéc §êng. Tõ ®Ìo Ba Déi (Tam §iÖp) trë vµo nam, t¹i c¸c ch©u ¸i (Thanh Hãa), Hoan (NghÖ An), c¸c hµo trëng ®Þa ph¬ng vµ tíng t¸ cò cña hä Khóc vÉn gi÷ ®îc quyÒn kiÓm so¸t ®Êt ®ai vµ nh©n d©n. Do ®ã, thÊt b¹i cña hä Khóc lÇn nµy kh«ng kÐo theo c¶ sù sôp ®æ cña lùc lîng kh¸ng chiÕn d©n téc. ë lß vâ lµng Rµng (D¬ng X¸, ThiÖu Hãa, Thanh Hãa), ®· h×nh thµnh mét trung t©m kh¸ng chiÕn kh¸ m¹nh, ®øng ®Çu lµ hµo trëng D¬ng §×nh NghÖ, mét tíng cò cña hä Khóc. ¤ng c«ng khai nu«i dìng 3.000 nghÜa tö trong nhµ, ngµy ®ªm luyÖn tËp, chuÈn bÞ tiÕn ra Giao Ch©u tiªu diÖt qu©n x©m lîc. Dinh c¬ hä D¬ng trë thµnh n¬i "tô nghÜa" cña hµo kiÖt kh¾p n¬i trong níc ta. Ng« QuyÒn tõ Phong Ch©u (S¬n T©y cò), §inh C«ng Trø tõ Trêng Ch©u (Ninh B×nh)... ®Òu ®a gia thuéc vµo lµng Rµng tô nghÜa. D¬ng §×nh NghÖ cö §inh C«ng Trø trÊn trÞ Hoan Ch©u, gi÷ Ng« QuyÒn lµm gia tíng díi tríng doanh, g¶ con g¸i cho, sai chØ huy ®éi qu©n chñ lùc. ViÖc söa so¹n kh¸ng chiÕn cña D¬ng §×nh NghÖ ë xø Thanh, Nam H¸n cã biÕt nhng kh«ng d¸m lµm g×. ThËt ra c¸i chÝnh quyÒn ®« hé mµ Nam H¸n véi v· dùng l¹i ë §¹i La còng chØ tån t¹i trªn danh nghÜa. Chóa Nam H¸n, tõ Qu¶ng Ch©u, còng ph¶i nãi víi t¶ h÷u r»ng: "D©n Giao Ch©u chØ cã thÓ rµng buéc mµ th«i (1). §Ó lÊy lßng D¬ng §×nh NghÖ, chóa Nam H¸n cßn ph¶i "trao tíc mÖnh" cho «ng coi gi÷ ¸i Ch©u! Nhng D¬ng §×nh NghÖ vµ c¸c hµo kiÖt níc Nam ®©u cã c«ng nhËn c¸i uy quyÒn cña vua Nam H¸n. Sau mét thêi gian chuÈn bÞ lùc lîng, th¸ng 3-931 - kh«ng ®Çy nöa n¨m sau cuéc x©m lîc cña Nam H¸n - tõ ¸i Ch©u, D¬ng §×nh NghÖ ®· cö binh tiÕn ra Giao Ch©u, bao v©y vµ tiÕn c«ng thµnh §¹i La, dinh lòy cña giÆc Nam H¸n. Tõ bªn kia biªn giíi, Nam H¸n véi v· sai thõa chØ Tr×nh B¶o ®em qu©n sang Giao Ch©u cøu viÖn. ViÖn qu©n cña ®Þch cha ®Õn n¬i, th× thµnh §¹i La ®· bÞ qu©n ta c«ng ph¸ d÷ déi, qu©n ®Þch trong thµnh bÞ tan vì, tíng L¬ng Kh¾c Trinh bÞ giÕt chÕt, chØ cßn tªn thø sö Lý TiÕn cïng ®¸m tµn binh tho¸t v©y t×m ®êng trèn vÒ níc (2). Qu©n cøu viÖn cña ®Þch võa ®Õn, ®Þnh tæ chøc bao v©y l¹i qu©n ta ë §¹i La. Nhng D¬ng §×nh NghÖ, kh«ng bã m×nh gi÷ thµnh cè thñ, ®· chñ ®éng ®em qu©n ra ngoµi thµnh tiÕn c«ng c¸c dinh tr¹i d· ngo¹i cña ®Þch. Qu©n ®Þch rèi lo¹n, tan vì, tíng Tr×nh B¶o bÞ ta giÕt chÕt. ThÕ lµ c¶ ®éi qu©n cøu viÖn cña giÆc Nam H¸n còng bÞ tiªu diÖt. Cuéc kh¸ng chiÕn kÕt thóc víi sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña Nam H¸n. §Êt níc ta l¹i giµnh ®îc quyÒn tù chñ. Ngän cê tù chñ chuyÓn tõ tay hä Khóc qua tay hä D¬ng. D¬ng §×nh NghÖ xøng danh lµ mét vÞ anh hïng d©n téc. D¬ng §×nh NghÖ vÉn tù xng lµ tiÕt ®é sø nh hä Khóc. §inh C«ng Trø ®îc cö lµm thø sö Hoan Ch©u, Ng« QuyÒn ®îc cö tr«ng coi ¸i Ch©u. N¨m 937, th¸ng 4, D¬ng §×nh NghÖ bÞ KiÒu C«ng TiÔn, mét viªn tíng díi quyÒn vµ lµ hµo trëng ch©u Phong, giÕt chÕt ®Ó ®o¹t chøc tiÕt ®é sø. Nh÷ng thÕ lùc hµo trëng ®Þa ph¬ng chñ nghÜa, ®· ®ãng mét vai trß tÝch cùc trong c«ng cuéc gi÷ ®Êt, gi÷ d©n, ®uæi ®¸nh bän ®« hé, nhng khi ®Êt níc võa s¹ch bãng thï th× hä l¹i lao vµo c¸c cuéc tranh giµnh quyÒn lùc, ph¸ ho¹i c«ng cuéc thèng nhÊt quèc gia, g©y nguy h¹i cho nÒn ®éc lËp tù chñ võa míi giµnh l¹i ®îc. GiÆc Nam H¸n cßn ®ang ngÊp nghÐ ngoµi bê câi, cha chÞu tõ bá ý ®å x©m lîc, bµnh tríng. §Êt níc vÉn cßn ®ang trong buæi tr¨n trë chuyÓn m×nh. (1). Ngò ®¹i sö ký, q. 65 (Nam H¸n thÕ gia); An Nam chÝ nguyªn, q. 3. (2). Võa vÒ ®Õn Qu¶ng Ch©u, Lý TiÕn bÞ chóa Nam H¸n giÕt chÕt ngay (theo T trÞ th«ng gi¸m, q.277). |
Thêi sù §êi sèng chÝnh trÞ Kinh tÕ - X· héi V¨n hãa - Khoa häc -
Gi¸o dôc
§Çu trang