LÞch sö ViÖt Nam Phong trµo X«-viÕt NghÖ-TÜnh Phong trµo c«ng nh©n vµ n«ng d©n 1930-1931 Tõ n¨m 1929, mét cuéc khñng ho¶ng lín vÒ kinh tÕ tµn ph¸ nÆng nÒ c¸c níc t b¶n. Cuéc khñng ho¶ng ®· ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n ViÖt Nam. S¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, hµng hãa Õ Èm, nhiÒu xÝ nghiÖp nhÊt lµ cña t s¶n ViÖt Nam vµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá bÞ ph¸ s¶n. C«ng nh©n, viªn chøc bÞ sa th¶i ngµy cµng nhiÒu; nh÷ng ngêi cßn lµm viÖc bÞ bít l¬ng vµ ph¶i t¨ng giê lµm; n¹n thÊt nghiÖp thêng xuyªn ®e däa. N«ng d©n còng bÞ ®ãi khæ, ®iªu ®øng v× n¹n khñng ho¶ng kinh tÕ. §· thÕ, tiÕp sau nh÷ng vô biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ nh ¸m s¸t Ba Zin, khëi nghÜa Yªn B¸i... thùc d©n Ph¸p th¼ng tay khñng bè, ®µn ¸p. Hµng v¹n ngêi bÞ b¾t, bÞ kÕt ¸n. Trong t×nh h×nh Êy, sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (3-2-1930) lµ mét nguån cæ vò lín ®èi víi c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng. Díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong c¶ níc liªn tiÕp vïng lªn ®Êu tranh. Ngµy 1-5-1930, lÇn ®Çu tiªn c«ng nh©n vµ n«ng d©n ViÖt Nam kû niÖm ngµy Quèc tÕ lao ®éng. Nh÷ng truyÒn ®¬n, biÓu ng÷ ®ßi t¨ng l¬ng, bít giê lµm, bá ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n, ho·n thuÕ cho n«ng d©n, kÌm theo c¶ khÈu hiÖu "V« s¶n toµn thÕ giíi liªn hiÖp l¹i!" xuÊt hiÖn ë nhiÒu n¬i trong níc: Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh, Th¸i B×nh, Vinh, HuÕ, §µ N½ng, Quy Nh¬n, Biªn Hßa, Sµi Gßn... N«ng d©n ë TiÒn H¶i biÓu t×nh kÐo xuèng thÞ x· Th¸i B×nh; n«ng d©n Cao L·nh vµ T©n Phó biÓu t×nh ®ßi ho·n thuÕ. C«ng nh©n xe löa DÜ An (Sµi Gßn), nhµ ®Ìn Chî Lín ®×nh c«ng. T¹i Vinh, c«ng nh©n nhµ m¸y diªm BÕn Thñy ®×nh c«ng, biÓu t×nh ®îc n«ng d©n mÊy lµng xung quanh thÞ x· Vinh s«i næi hëng øng. - Sau ngµy 1-5-1930, phong trµo tiÕp tôc lªn m¹nh ë kh¾p n¬i trong níc, nhÊt lµ Th¸i B×nh, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng Ng·i, Cao L·nh, m·i ®Õn gi÷a 1931 míi l¾ng xuèng. X«-viÕt NghÖ-TÜnh Trong nh÷ng n¨m 1930-1931, NghÖ An vµ Hµ TÜnh lµ n¬i phong trµo ®Êu tranh lªn m¹nh nhÊt. Nh©n kû niÖm ngµy Quèc tÕ lao ®éng 1-5-1930, c«ng nh©n nhµ m¸y diªm, nhµ m¸y ca BÕn Thñy cïng hµng ngh×n n«ng d©n c¸c vïng l©n cËn thÞ x· Vinh biÓu t×nh, thÞ uy, gi¬ng cao khÈu hiÖu: t¨ng tiÒn l¬ng, bít giê lµm, gi¶m su thuÕ, thi hµnh luËt lao ®éng... Cïng ngµy h«m ®ã, hµng ngh×n n«ng d©n c¸c huyÖn Thanh Ch¬ng, Can Léc còng biÓu t×nh ®ßi gi¶m thuÕ th©n, gi¶m t«, bá thuÕ chî, thuÕ ®ß... Thùc d©n Ph¸p ®µn ¸p d÷ déi nhng phong trµo vÉn ngµy cµng lan réng trong hai tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh. Ngµy 12-9-1930 hµng v¹n n«ng d©n huyÖn Hng Nguyªn xÕp hµng dµi mÊy km víi cê ®á bóa liÒm dÉn ®Çu kÐo vÒ tØnh lÞ Vinh ®a yªu s¸ch. ChÝnh quyÒn thùc d©n võa cho binh lÝnh ®Õn ®µn ¸p võa cho m¸y bay nÐm bom vµo ®oµn biÓu t×nh lµm 217 ngêi chÕt, 126 ngêi bÞ th¬ng. Nhng phong trµo ®Êu tranh cña n«ng d©n NghÖ-TÜnh vÉn kh«ng hÒ l¾ng xuèng. Suèt th¸ng 9 vµ th¸ng 10, n«ng d©n l¹i tiÕp tôc næi dËy ®¸nh ph¸ c¸c huyÖn lþ, ®ån ®iÒn, tr¹m kiÓm l©m, nhµ ga, nhµ giam... HÖ thèng chÝnh quyÒn ë th«n x· cña ®Õ quèc, phong kiÕn nhiÒu n¬i bÞ tan r·. Hµo lý hoÆc ®Çu hµng c¸ch m¹ng hoÆc bá trèn. §Ó thay thÕ chÝnh quyÒn ph¶n ®éng ®· tan r·, díi sù l·nh ®¹o cña c¸c chi bé §¶ng, c¸c ban chÊp hµnh n«ng héi x· ®øng ra qu¶n lý mäi mÆt ®êi sèng chÝnh trÞ vµ x· héi ë n«ng th«n. §ã lµ mét h×nh thøc chÝnh quyÒn nh©n d©n theo kiÓu x«-viÕt. ChÝnh quyÒn nh©n d©n thi hµnh nhiÒu biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n: B·i bá su thuÕ, ho·n nî, chia l¹i ruéng ®Êt c«ng, gi¶m ®Þa t«. N¹n cê b¹c rîu chÌ, trém c¾p, mª tÝn dÞ ®oan... gi¶m h¼n. NhiÒu líp häc ch÷ quèc ng÷ ®îc tæ chøc. C¸c tæ chøc quÇn chóng nh n«ng héi, héi phô n÷ gi¶i phãng, ®oµn thanh niªn ph¶n ®Õ... ph¸t triÓn m¹nh. Mçi lµng cã nh÷ng ®éi tù vÖ vâ trang ®Ó gi÷ g×n trËt tù b¶o vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. Gi÷a lóc NghÖ An, Hµ TÜnh ®ang s«i ®éng víi phong trµo X«-viÕt, Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam häp héi nghÞ lÇn thø nhÊt (10-1930). Trung ¬ng §¶ng kªu gäi c¸c n¬i hëng øng vµ b¶o vÖ X«-viÕt NghÖ-TÜnh. Kh¾p trung, nam, b¾c nhiÒu cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n vµ b·i c«ng cña c«ng nh©n diÔn ra liªn tiÕp. ChÝnh quyÒn ®Õ quèc, phong kiÕn ®· kh«ng tõ mét biÖn ph¸p nµo ®Ó dËp t¾t phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. §i ®«i víi nh÷ng thñ ®o¹n chia rÏ, dô dç, mua chuéc, chóng cho qu©n ®éi, m¸y bay ®i b¾n giÕt, ®èt ph¸, triÖt h¹ lµng m¹c. NhiÒu c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng bÞ ph¸ vì. Hµng v¹n c¸n bé, ®¶ng viªn, chiÕn sÜ c¸ch m¹ng bÞ b¾t, giÕt, tï ®µy. Cho ®Õn gi÷a n¨m 1931, thùc d©n Ph¸p míi kh«i phôc ®îc trËt tù ph¶n ®éng vïng n«ng th«n NghÖ An vµ Hµ TÜnh. ý nghÜa cña phong trµo c«ng nh©n vµ n«ng d©n 1930-1931 Phong trµo c«ng n«ng 1930-1931 mµ ®Ønh cao lµ X«-viÕt NghÖ-TÜnh chøng minh r»ng ®êng lèi vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng ViÖt Nam do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®Ò ra ®· ®îc quÇn chóng lao ®éng nhiÖt liÖt hëng øng. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö c¸ch m¹ng ViÖt Nam, díi sù l·nh ®¹o cña c¸c tæ chøc §¶ng, c«ng n«ng ®· vïng lªn nh b·o t¸p, ¸p ®¶o thÕ lùc cña chÝnh quyÒn ph¶n ®éng ë nhiÒu vïng n«ng th«n. Cao trµo c¸ch m¹ng 1930-1931 kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng l·nh ®¹o c¸ch m¹ng cña §¶ng Céng s¶n ®èi víi sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. "Tinh thÇn anh dòng cña nã lu«n lu«n nång nµn trong t©m hån cña chóng ta vµ nã ®· më ®êng cho th¾ng lîi vÒ sau" (Chñ tÞch Hå ChÝ Minh). |
Thêi sù
§êi sèng chÝnh trÞ
Kinh tÕ - X· héi
V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang